Για τους Χιώτες το Βενέτικο δεν χρειάζεται συστάσεις. Είναι το κατευόδιο της χιώτικης γης γι αυτούς που φεύγουν. Μόλις το περάσεις, ξέρεις ότι αφήνεις πίσω σου τους κατάφυτους λόφους με τα μαστιχοχώρια που ασπρίζουν στην αγκαλιά τους και ότι μπροστά σου απλώνεται η γαλάζια πεδιάδα του Αιγαίου. Γι αυτούς που έρχονται, είναι το καλωσόρισμα, ο πορτιέρης της Ιωνίας.

Λίγοι όμως γνωρίζουν ότι στην αγκαλιά της η βραχονησίδα τούτη κρύβει το καλύτερα διατηρημένο λιθόστρωτο μονοπάτι στον Νομό Χίου. Κατασκευάστηκε αποκλειστικά για την εξυπηρέτηση του φάρου στις αρχές του 20ου αιώνα.
Το Βενέτικο έχει  διάμετρο μόλις 180 μέτρα και ύψος 70, συνεπώς ένα μονοπάτι 500 μέτρων μήκους και πλάτους 1,5 με εκτεταμένα τοιχία αντιστήριξης είναι κατασκεύασμα δυσανάλογα μεγάλο για τόσο μικρό βράχο. Ωστόσο οι άγνωστοι πετράδες κείνης της εποχής το ’δεσαν με τέτοια μαστοριά που μοιάζει με φίδι που λιάζεται στον θαλασσοδαρμένο βράχο.

Η θάλασσα γύρω από την βραχονησίδα έχει βάθος γύρω στα 100 μέτρα. Αν εξαιρέσει κανείς μια μικρή βάλα στα ανατολικά , που πάνω της κρέμονται βράχια ύψους 20 μέτρων , δεν υπάρχει απάγκιο μέρος στο νησί. Το σημείο που αρχίζει το  μονοπάτι, λίγο νοτιότερα από τη βάλα, δεν προσφέρεται για ασφαλές δέσιμο σκάφους, παρά μόνο σε νηνεμία , κατάσταση εξαιρετικά σπάνια για το μέρος. Έτσι, για να ανέβει κανείς στο μονοπάτι, πρέπει να ακουμπήσει το σκάφος στα βράχια και να πηδήξει έξω. Μετά το σκάφος πρέπει να απομακρυνθεί στη βάλα για να αγκυροβολήσει.

Ο βράχος δεν είναι έρημος. Σε ξεκουφαίνουν τα θαλασσοπούλια που στριφογυρίζουν στην κορφή ενοχλημένα από  την ανθρώπινη παρουσία. Η βλάστηση, εκεί που δεν φτάνει το κύμα (μετά τα 15 μέτρα) είναι η τυπική των ασβεστολιθικών υψωμάτων της Χίου με αστιφίδες, αγριόσκινους και αγριελιές. Τα δύο τελευταία αποτελούν απειλή για το μονοπάτι με τις ρίζες τους να το ξεθεμελιώνουν σιγά σιγά. Σε δύο σημεία μάλιστα έχει καταρρεύσει, ενώ εργασίες συντήρησης έχουν γίνει στο κατώτερο τμήμα του που τον χειμώνα χτυπιέται αλύπητα από το νοτιά. Συγκεκριμένα αρμολογήθηκαν με τσιμέντο οι ξερολιθιές, το κατάστρωμα στρώθηκε με ένα είδος μωσαϊκού από μικρά μαύρα βότσαλα και τοποθετήθηκαν υπόνομοι όμβριων σε δύο σημεία.

Το μεγαλύτερο τμήμα του μονοπατιού ξετυλίγεται στην νοτιοανατολική πλευρά του Βενέτικου. Από την μεριά της θάλασσας, χαμηλά στα ριζά του βράχου το βαθύ μπλε , σχεδόν μαύρο και πιο μακριά,  το απέραντο γαλάζιο - ούτε ίχνος στεριάς στον ορίζοντα. Σε κυριεύει ένα αίσθημα απομόνωσης σαν του ναυαγού, και ταυτόχρονα νοιώθεις ένας μικρός άρχοντας στο βασίλειό του , μοναδικός κυρίαρχος , ο μικρός πρίγκιπας στον πλανήτη του. Μα ξαφνικά καθώς το μονοπάτι περνά στο βορινό τμήμα της βραχονησίδας η εμφάνιση  της Χίου ανατρέπει όλα αυτά τα αισθήματα. Μόλις 2 χιλιόμετρα μακριά ή «Ουρά» της βυθίζεται μεγαλόπρεπα στο νερό και τότε νοιώθεις σαν ένα μικρό ζιζάνιο στην ουρά του τέρατος που βγαίνει απο την άβυσσο για να ξαναβυθιστεί λίγο πιο πέρα.
Στο τμήμα αυτό το μονοπάτι έχει υποστεί την μεγαλύτερη φθορά. Ένα κομμάτι μήκους 3 μέτρων έχει καταρρεύσει στη άβυσσο - το ίδιο συνέβη και στην  «φουρκέτα» μερικά μέτρα μακρύτερα.  Οι επόμενες δύο φουρκέτες είναι σκεπασμένες από αγριόσκοινα και πρέπει να σκαρφαλώσεις για να τις παρακάμψεις.

Ο φανός στην κορυφή του Βενέτικου είναι μια κυλινδρική μεταλλική κατασκευή που τροφοδοτείται με ηλιακά στοιχεία. Η εντύπωση που αποκομίζει κανείς είναι ότι ο η κατασκευή του φανού δεν είναι αντάξια του μονοπατιού που οδηγεί σ’ αυτόν. Θα περίμενε κανείς έναν πετρόχτιστο φάρο σαν τους δεκάδες που στολίζουν τ’ απόκρυμνα ακρωτήρια και βραχονησίδες των ελληνικών πελάγων. Ίσως αυτό να ήταν στις προθέσεις των κατασκευαστών του μονοπατιού αλλά οι περιστάσεις και  η πρόοδος της τεχνολογίας να μην επέτρεψαν να πραγματοποιηθεί. Το μονοπάτι όμως θα θυμίζει –όσο στέκεται σφιχταγκαλιασμένο με το βράχο – το λυκόφως μιας εποχής ικανότατων μαστόρων της πέτρας που παρήλθε ανεπιστρεπτί. Για να πάει κανείς στο Βενέτικο χρειάζεται οπωσδήποτε βάρκα, από τον Εμπορειό 4 ναυτικά μίλια και από την Κώμη 5.

Η ανάβαση διαρκεί περίπου 20 λεπτά.  Δεν ξεχνάμε ότι πρέπει να φοράμε πάντα μποτάκι που να δένει τον αστράγαλο, να παίρνουμε μαζί μας νερό και κινητό και να ενημερώνουμε πάντα τους δικούς μας για τον προορισμό μας.

Η ομάδα καταγραφών

Μανώλης Ρωξάνας, Νίκος Χατζηγεωργίου, Γιάννης Ν. Μισετζής